Turijn is een echte voetbalstad die meer te bieden heeft dan Juventus alleen. Torino FC is en blijft een grote club die één van de beste teams ter wereld voortbracht. Daar kwam op tragische wijze een eind aan, maar de geschiedenis van de club is nog overal te vinden.
Wat Juventus nu is, was Torino FC in de jaren veertig, de absolute topclub van Italië. Na de rampspoed die de club toen trof is Toro – op nog één Scudetto in 1976 na – nooit meer op dat niveau gekomen. Toch is Torino altijd een naam gebleven met een magische klank, een prachtig ‘granata’-shirt (bordeauxrood) en bovenal een grote en trouwe aanhang. Buiten de stad mag Torino aan status hebben ingeleverd, binnen Turijn is de club nog altijd de favoriet van een aanzienlijk deel van de inwoners.
Gek genoeg speelde Juventus langer in dit stadion dan Torino zelf, maar sinds enkele jaren is Toro de enige bespeler van dit voor de Winterspelen van 2006 gerenoveerde stadion. Ooit bood het plaats aan 65.000 toeschouwers, vandaag de dag zijn er nog 28.000 plaatsen, precies genoeg voor Torino. Ondanks de relatief kleine capaciteit heeft het stadion drie ringen, waarvan de bovenste overigens niet meer dan vijf rijen heeft. De tifosi van Torino staan bekend om hun fanatisme en hun geluid blijft goed hangen in het stadion dat vernoemd is naar het grote Torino van de jaren veertig.
Torino reeg in de jaren veertig de landstitels aaneen en maakte naam in binnen- en buitenland. In 1949 ging het op op de terugweg van een wedstrijd bij Benfica helemaal mis. In de dichte mist boven Turijn stortte het vliegtuig met het elftal tegen de buitenmuur van de Superga, de hooggelegen basiliek net buiten Turijn. Niemand overleefde de ramp, 31 doden in totaal. In één klap kwam er een einde aan Il Grande Torino.
De Superga bestaat nog steeds en staat enkele kilometers ten oosten van Turijn. Vanaf de heuvel heb je een prachtig uitzicht over de stad. Net onder de basiliek, op de plek waar het vliegtuig crashte, is een indrukwekkend monument voor het verongelukte elftal. Er hangt een kruis met daaronder de namen van de slachtoffers, een teamfoto en losse foto’s van elke speler afzonderlijk. Nog altijd worden er dagelijks verse bloemen en sjaals neergelegd.
De grootste triomfen behaalde Torino in het Stadio Filadelfia, waar Toro van 1926 tot 1963 haar thuiswedstrijden speelde. Loop vanaf het huidige stadion verder oostwaarts de Via Filadelfia in en na tien minuten sta je op heilige granata-grond. Na jaren van verval is het oude stadion omgebouwd tot een modern trainingscomplex voor Torino, al zijn er aan weerszijden van de tribune twee hoeken van het oude stadion bewaard gebleven. Achter de hoofdtribune staan twaalf vlaggenmasten, elk met een andere naam die iets betekend heeft in de clubgeschiedenis.
Achter de oude Curva Sud van het Stadio Filadelfia zit Sweet Toro, zoals de naam al doet vermoeden een echte bar voor Torino-fans. Door de relatief korte afstand van het huidige stadion ook erg in trek bij supporters voor en na de wedstrijd.
Torino ontstond in 1906 als samentrekking van een al bestaande amateurclub en enkele dissidenten van Juventus. De club zag officieel het levenslicht in Birreria Voigt, een kroeg op de hoek van Via Pietro Micca en Via Giovanni Botero. Vandaag de dag zit daar Bar Norman, en binnen hangt een plaquette die de historische waarde van deze plek markeert, met de exacte oprichtingsdatum en -tijd plus een foto van de oprichters van destijds.
Op een steenworp afstand van de Piazza San Carlo staat aan de Via Alfieri 6 het Palazzo Valperga, het oude hoofdkantoor van Torino. Tot 1962 zetelde de club in dit statige gebouw in hartje stad. Hier werd in 1949 na de Superga-vliegramp de vlag op het balkon halfstok gehangen voor de ogen van verbijsterde en verdrietige supporters. Een plaquette naast de monumentale entree herinnert aan de oude functie van het paleis.
Ook na 1949 werd Torino getroffen door rampspoed. In 1967 was Gigi Meroni de absolute lieveling op de rechterflank van Torino. Op de avond na een wedstrijd stak hij de drukke Corso Re Umberto over en werd geschept door de Fiat van Attilio Romero, groot supporter van Toro en Meroni in het bijzonder. Gigi overleed ’s avonds in het ziekenhuis, amper 24 jaar oud. Saillant genoeg werd Attilio Romero tientallen jaren later voorzitter van Torino, maar uitgerekend met Romero aan het roer ging de club in 2005 failliet.
Op de Corso Re Umberto staat ter hoogte van nr. 46 (aan het eind van de tramhalte) een monument voor Meroni, precies op de plek waar het dodelijke ongeluk plaatsvond.
Vlak achter treinstation Torino Porta Nuova zit Ristorante Urbani (Via Saluzzo 3). Het is het favoriete restaurant in Turijn van Wim Kieft, die in het seizoen 1986/87 voor Torino uitkwam. Gedurende tientallen jaren kwamen hier tal van Torino-spelers, maar ook van Juventus. Volgens eigenaar Vittorio Urbani zaten ze wel altijd aan verschillende tafels.
De wielerbaan aan de Corso Casale 144 draagt de naam van één van de bekendste wielrenners aller tijden, maar het middenterrein was sporadisch ook het decor van een galavoorstelling van het grote Torino, voor het laatst in 1944. Anno 2021 is het wielerstadion als zodanig niet meer in gebruik, maar nog steeds een prachtig monument.
In voorstad Grugliasco ligt het Museo del Grande Torino e della Leggenda Granata, een museum gericht op de gloriejaren van Torino. Het museum huist in een prachtige vrijstaande villa aan de Via Giovanni Battista de la Salle. Werkelijk schitterende relikwieën uit de glorieuze jaren veertig maar ook uit de recente geschiedenis van Toro, bijvoorbeeld van de UEFA Cup-finale van 1992, die de club uit Turijn over twee wedstrijden verloor van Ajax.
Je kunt voor Torino vrij makkelijk kaartjes kopen via de officiële website van de club, of bij Vivaticket. Dat is een officiële ticketsite voor tal van evenementen in Italië en ook voor verschillende voetbalclubs, waaronder Torino. Dit is vooral handig als je meerdere wedstrijden of evenementen gaat bezoeken.
Hoewel het Stadio Olimpico di Grande Torino goed bereikbaar is met de auto, laat de parkeerruimte in de directe omgeving van het stadion te wensen over. Wij raden aan om de auto bij parkeerplaats Caio Mario te parkeren en daar op de tram te stappen (lijn 4 of lijn 10). Deze vertrekken aan weerszijden van de parkeerplaats en stoppen vijf minuten later bij het stadion voor de deur, ook aan weerszijden ervan.
Ook vanuit het stadscentrum is de tram de beste oplossing, tram 4 passeert zowel de centrale Piazza San Carlo als treinstation Torino Porta Nuova.
Beeld: Shutterstock
